7.1.2. Fon Portföyündeki Varlıkların Alım Satımına Aracılık Eden Kuruluşlar ve Aracılık İşlemleri İçin Ödenen Komisyonlar
Fon portföyünde yer alan varlıkların alım satımına Türkiye İş Bankası A.Ş. (borçlanma araçları, para piyasası, repo/ ters repo işlemleri) ve İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. (yurt içi/ pay senedi ve borsa yatırım fonları, yurt içi/ borçlanma araçları, VİOP işlemleri, diğer türev araçlar) aracılık etmektedir. Söz konusu aracılık işlemleri için uygulanan komisyon oranları aşağıda yer almaktadır:
Diğer Menkul Kıymetler Aracılık Komisyonu:
Yurt İçi Pay Senedi: Yüzbinde 5,5 + BSMV
VİOP- Endeks Vadeli Kontratları: Yüzbinde 5,5 + BSMV
VİOP- Pay Vadeli Kontratları: Yüzbinde 5,5 + BSMV
BİST Kesin Alım-Satım Pazarı* : Yüzbinde 1,4 + BSMV
BİST Repo ? Ters Repo Aracılık* : Milyonda 5,5 x işlem gün sayısı + BSMV
Takasbank Para Piyasası:
1-7 gün arası vadeler: Yüzbinde 2,7 + BSMV
7 günden uzun vadeler: Milyonda 3,4 x işlem gün sayısı + BSMV
*Seans dışı aracılık hizmetleri komisyonun 2 katı olarak uygulanır.
Fon Portföyünün Saklanması ve Fon Malvarlığının Ayrılığı
Fon portföyünde yer alan ve saklamaya konu olabilecek varlıklar Kurulun portföy saklama hizmetine ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde Portföy Saklayıcısı nezdinde saklanır.
Fon?un malvarlığı Kurucu?nun ve Portföy Saklayıcısı?nın malvarlığından ayrıdır. Fon?un malvarlığı, fon hesabına olması şartıyla kredi almak, türev araç işlemleri veya fon adına taraf olunan benzer nitelikteki işlemlerde bulunmak haricinde teminat gösterilemez ve rehnedilemez. Fon malvarlığı Kurucunun ve Portföy Saklayıcısının yönetiminin veya denetiminin kamu kurumlarına devredilmesi halinde dahi başka bir amaçla tasarruf edilemez, kamu alacaklarının tahsili amacı da dahil olmak üzere haczedilemez, üzerine ihtiyati tedbir konulamaz ve iflas masasına dahil edilemez.
Fon'un Sona Ermesi ve Fon Varlığının Tasfiyesi
Fon, Tebliğ'in 28. maddesi, 29. maddesi ve Rehber'in 11. maddesi hükümleri çerçevesinde sona erer ve tasfiye edilir.
Performans Ücreti
Kurucu, yönetim ücretinin yanı sıra aşağıdaki koşulların gerçekleşmesi halinde fon katılımcılarından farklı dönemlerde yaptıkları her bir yatırım için ayrı ayrı hesaplanmak kaydıyla, ?Performans Ücreti? tahsil eder. Performans ücreti tahsil edilmesi için dönemsel fon getirisinin pozitif olması ve aynı dönemdeki ?içi Değer? getirisini aşması gerekmektedir. Ek olarak, ?Dönem? sonundaki Fon Pay Değer?inin, aşağıda anlatıldığı şekilde bulunacak ?Yüksek İz? değerini aşması gerekmektedir.
?Performans Gözden Geçirme Tarihleri? 6. ve 12. ayın son değerleme günleridir. Performans ücreti hesaplaması ?Performans Gözden Geçirme? tarihlerinde ve satış gerçekleştiğinde yapılır.
Performans Ücreti: Pay sahipleri için her birim pay için Fon Birim Pay fiyatında oluşan getirinin eşik değerin getirisini aşan kısmının %30?udur.
Eşik Değer: Nispi getirinin hesaplanmasında kullanılacak ?kıstas?.
Nispi Getiri: Performans dönemi sonu itibarı ile hesaplanan portföyün vergi öncesi getiri oranından eşik değerin çıkarılması sonucu bulunacak pozitif ya da negatif yüzdesel değerdir.
Yüksek İz Değer: Alış tarihindeki fon birim pay değeri veya performans ücreti tahsil edilmiş ise performans ücreti tahsil edilen fon birim pay değeri.
Fon Birim Pay Değeri Getirisi: Fon?dan çıkış yapıldığı tarihteki veya performans değerleme dönemindeki Fon Birim Pay Değeri / Yüksek iz değer -1
Performans Ücreti Uygulaması: Bütün hesaplamalarda ?İlk Giren İlk Çıkar (FIFO)? yöntemi uygulanır. Performans ücreti katılma payı sahipleri tarafından karşılanır. Performans ücreti, her takvim yılının 6. ve 12. ayının son işgününü takip eden 2. iş günü katılma payı sahiplerinin Fon?dan ayrılmasını beklemeksizin yukarıda anlatılan yönteme uygun olarak, yatırımcının Kurucu nezdindeki cari hesabında yeterli bakiye bulunması durumunda cari hesaba borç kaydı yaratmak suretiyle veya hesapta yeterli bakiye bulunmaması halinde, yatırımcının hesabından tahsil edilemeyen bölümünün karşılığı kadar fon payı, ilave bir talep veya emir beklenmeksizin Fon?a iade edilmek suretiyle katılımcılardan tahsil edilir.
Kurucu, performans kriteri olarak izahnamenin 2.5 maddesinde belirtilen eşik değeri kullanır. Bu değer, her bir yatırımcı için ve aynı yatırımcının her bir farklı tarihte fon alımını gerçekleştirdiği günden itibaren ayrı ayrı takip edilmeye başlanır ve Fon?da kalma süresi boyunca hesaplanır. Kurucu, her takvim yılının 6. ve 12. ayının son işgününü takip eden 2. işgünü yatırımcı bazında, katılma payı sahiplerinin Fon?dan ayrılmasını beklemeksizin, fon katılma payını elinde bulundurduğu süreye ait fon eşik değerini aşan fon getirisi üzerinden %30 (yüzdeotuz) tutarında performans ücreti tahsil eder.
Performans ücreti, her bir yatırımcı için ve aynı yatırımcının her bir farklı tarihte fon katılma payı alımını gerçekleştirdiği günden itibaren ayrı ayrı takip edilmeye başlanır. Dönem sonundaki değerleme günü ve/veya Fon?dan çıkış tarihinde farklı giriş tarihleri için hesaplanan kar/zarar tutarları mahsup edilmeden birbirinden bağımsız olarak değerlendirilir.
Bu çerçevede, Fon?a giriş yaptığı takvim yılı içerisinde olmak üzere Fon?dan çıkış yapmak isteyen yatırımcılardan, Fon?a giriş tarihindeki fon pay değeri ile Fon?dan çıkmak istedikleri dönem sonundaki fon pay değeri arasındaki pozitif değişimin, aynı dönemdeki fon eşik değerini aşan kısmı üzerinden yukarıda belirtilen limitler paralelinde performans ücretine konu olan fon payı sayısı ile çarpılması suretiyle hesaplanacak performans ücreti tahsil edilir.
Performans ücreti hesaplamasında ?High Watermark? (Yüksek İz Değer) uygulanır. Buna göre, fon satın alış tarihindeki fon pay değeri aynı zamanda ?Yüksek İz? değeri olarak kabul edilir. Performans ücreti hesaplama günündeki fon fiyatının (fon pay değerinin) ?Yüksek İz? değerini aşması ve nispi getirinin pozitif olması halinde performans ücreti tahsil edilir.
Yüksek iz değer, performans ücreti alınan dönem itibarıyla performans ücretine esas birim pay değeri olarak yeniden belirlenir.
Eşik Değer Getirisi = (Performans dönemi sonu (BIST-KYD 1 Aylık Mevduat TL Endeksi Getirisi + %10)) / (Performans dönemi başı (BIST-KYD 1 Aylık Mevduat TL Endeksi Getirisi + %10)) ? 1
Fon getirisi = ((Dönem sonu fon birim pay fiyatı/Yüksek iz değer)-1)
Performans ücreti hesaplama gününde fon fiyatının Yüksek İz değerinin altında kalması halinde fon performans ücreti tahsil edilmez.
Bir sonraki performans ücreti hesabı için baz oluşturacak Yüksek İz değerinin belirlenmesinde üç durum ortaya çıkabilir:
a) Fon getirisi pozitif ve fon getirisi eşik değerden yüksek ise Yüksek İz değer, performans ücreti kesilen tarihteki fon pay değeri olarak güncellenir.
b) Fon getirisinin negatif ancak eşik değerin getirisinden yüksek ise performans ücreti kesilmediğinden Yüksek İz değer en son performans ücreti kesilen tarihteki fon birim pay değeri olarak alınmaya devam eder.
c) Fon getirisi pozitif, fakat fon getirisi eşik değerden düşük ise performans ücreti kesilmediğinden Yüksek İz değer performans ücreti kesilen tarihteki fon birim pay değeri olarak alınmaya devam eder.
Performans gözden geçirme tarihleri dışındaki tarihlerde satım talimatı verildiğinde hesaplanan performans ücreti satış tutarından düşülerek kalan kısım yatırımcıya ödenir.
Performans Ücreti Hesaplamasına İlişkin Örnekler
Örnek 1:
Soru: Yatırımcı 26 Ekim 2022 tarihinde Fon?a 100 TL birim fiyattan (fon pay değeri: 100 TL) 100.000 adet fon katılma payı satın almıştır. O tarihten yılın son değerleme günü olan 31 Aralık 2022?ye kadar Fon?un getirisi %10,0 olmuştur (fon pay değeri 110 TL olmuştur). Aynı dönemdeki Eşik Değer getirisi ise %6,0 olmuştur. Yatırımcı 15 Şubat 2023 tarihinde Fon?dan çıkmıştır.
Performans ücreti tahsilatının yapıldığı yılın son değerleme gününden fon çıkış tarihine kadarki dönemde (31/12/2022-15/02/2023 arası) fonun getirisi %10,0 (fon pay değeri: 121), Eşik Değer getirisi ise %5,0 olarak gerçekleşmiştir.
Cevap:
15/02/2023 tarihinde gerçekleşen çıkış işleminden önce performans hesaplama dönemi sonu olan 31/12/2022 de aşağıdaki hesaplama yapılarak müşteriden performans komisyonu kesilmiştir.
Fon alım tarihinde Yüksek İz değer fon fiyatı olan 100 TL?dir. Performans değerleme tarihindeki fon fiyatı, Yüksek İz değerini aştığı ve nispi getiri pozitif olduğu için Performans Ücreti tahsil edilmiştir.
Nispi Getiri Oranı : %10-%6=%4
Pay başına Performans Oranı : (%10 ? %6 ) x %30 = %1,2
Performans Ücreti: 100 TL x 100.000 pay x %1,2= 120.000 TL olarak müşterinin TL cari hesabından kesilmiştir.
15/02/2023 tarihine geldiğimizde, bir önceki dönemin son değerleme günü olan 31/12/2022 tarihinde performans komisyonu kesildiği için bir sonraki Dönem için Yüksek İz değer bir önceki dönem performans ücreti kesilen değerleme günü oluşan pay fiyatı olan 110 olmuştur. Yatırımcının Fon?dan çıkış yaptığı 15 Şubat 2023 tarihinde Fon fiyatı, Yüksek İz değerini aştığı ve nispi getiri pozitif olduğu için Performans Ücreti tahsil edilmiştir.
Nispi Getiri Oranı : %10-%5=%5
Performans Ücreti, (%10 ? %5) x %30 x 100.000 x110 = 165.000 TL olmuştur.
Örnek 2:
Soru: Yatırımcı 15 Şubat 2022 tarihinde 100 TL birim fiyattan (fon pay değeri: 100 TL) 50.000 adet fon katılma payı satın almıştır.
1 Mart 2022 tarihinde 102 TL birim fiyattan 100.000 adet daha fon katılma payı satın almıştır.
Yatırımcı 15 Mart 2022 tarihinde ise 80.000 adet fon katılma payını 120 TL fiyattan satmıştır.
Yılın ilk değerleme günü olan 30 Haziran 2022?de fon pay değeri 125 TL olmuştur.
Yılın son değerleme dönemi olan 31 Aralık 2022?de fon fiyatı 115 TL olarak gerçekleşmiştir.
Yatırımcı elinde kalan 70.000 adet fon katılma payını 15 Ocak 2023?de 135 TL fiyat ile satmıştır.
Eşik Değerin getirisi:
15 Şubat 2022 ? 15 Mart 2022 arasında %3,5,
1 Mart 2022 ? 15 Mart 2022 arasında %2,5,
1 Mart 2022 ? 30 Haziran 2022 arasında %2,5,
30 Haziran 2022 ? 31 Aralık 2022 arasında %4,0 olmuştur.
31 Aralık 2022 - 15 Ocak 2023 arasında %5 olmuştur.
Yatırımcı 2022 yılı Haziran ayında da fonda kalmaya devam etmiş, kalan paylarını 135 fiyat ile 15 Ocak 2023?de satmıştır.
Cevap:
Yatırımcının farklı dönemlerde yaptığı yatırımlar ayrı ayrı takip edilmiştir.
FIFO uygulamasına göre, yatırımcının 15 Mart 2022 tarihinde satmış olduğu 80.000 adet fon katılma paylarına ilişkin Performans Ücreti hesaplamasında:
? 50.000 adet pay için 15 Şubat 2022 ? 15 Mart 2022 arası dönem getirileri,
? 30.000 adet pay için ise 1 Mart 2022 ? 15 Mart 2022 arasındaki dönem getirileri kullanılmıştır.
15 Şubat 2022 tarihinde satın alınan 50.000 paylık kısım için Yüksek İz değeri 100 TL?dir. Buna göre fondan çıkışın gerçekleştiği 15 Mart 2022 tarihindeki Fon fiyatı, Yüksek İz Değeri aştığı ve nispi getiri pozitif olduğu için Performans Ücreti tahsil edilmiştir.
Dönemin fon getirisi %20?dir (120/100-1)
Nispi Getiri: %20 - %3,5=%16,5
Performans Ücreti: (%20 ? %3,5) x %30 x 100 TL x 50.000 pay = 247.500 TL
Kalan 30.000 adet pay için ;
1 Mart 2022 tarihinde satın alınan 100.000 paylık fon için Yüksek İz değeri 102 TL?dir.
Buna göre; Dönemin fon getirisi %17,65?dir (120/102-1)
Nispi Getiri: %17,65-%2,5= %15,15
Performans Ücreti: (%17,65 ? %2,5) x %30x 102 x 30.000 pay = 139.077 TL
Yatırımcıdan tahsil edilen toplam Performans Ücreti 386.577 TL (247.500 +139.077) olmuştur.
30 Haziran 2022 değerleme gününde yatırımcının elinde kalan 70.000 katılma payı için performans ücreti hesaplanmıştır.
Yatırımın yapıldığı 1 Mart 2022 tarihinde Yüksek İz değer 102 TL,
30 Haziran 2022 değerleme gününde fon fiyatı 125 TL olmuştur.
Dönemin fon getirisi %22,54?dür (125/102-1).
Nispi Getiri : %22,54-%2,5=%20,04
Performans Ücreti: (%22.54-%2.50) x %30 x 102 x 70.000 pay = 429.256,8 TL Performans Ücreti kesilmiştir.
Bir sonraki hesaplama dönemi için başlangıç Yüksek İz değeri 125 TL olmuştur.
31 Aralık 2022 değerleme gününde 70.000 adet katılma payı Performans Ücreti hesaplamasına ilişkin olarak 30 Haziran 2022 - 31 Aralık 2022 arasındaki getiriler kullanılmıştır.
Dönemin Fon Getirisi: (115/125-1= -%8),
30/06/2022-31/12/2022 tarihleri arası Eşik değer %4.
31 Aralık 2022 değerleme tarihinde fonun getirisi eşik değerin getirisinin altında kaldığı ve fon getirisi negatif (-) olduğu için performans ücreti oluşmamıştır.
15 Ocak 2023 tarihinde ise; 31/12/2022 tarihinde performans ücreti kesilmediği için müşterinin çıkış talep tarihi olan 15/01/2023 tarihinde performans ücreti hesaplama dönemi 30/06/2022- 15/01/2023 olacaktır.
Buna göre; Yüksek İz değeri 125 TL?dir.
Fonun dönem getirisi 135/125-1=%8
Eşik değer getirisi : %9,2
15 Ocak 2023 tarihindeki 70.000 payın satışı esnasında pozitif fon getirisi olmasına rağmen eşik değerin altında kalındığından performans ücreti tahsil edilmemiştir.
Örnek 3:
Soru: Yatırımcı 26 Eylül 2022 tarihinde Fon?a 100 TL birim fiyattan (fon pay değeri: 100 TL) 100.000 adet fon katılma payı satın almıştır.
O tarihten yılın son değerleme günü olan 31 Aralık 2022?e kadar Fon?un getirisi %8,0 olmuştur (fon pay değeri 108 TL olmuştur).
Aynı dönemdeki Eşik Değer getirisi ise %2,0 olmuştur.
Yatırımcı 15 Nisan 2023 tarihinde Fon?dan çıkmıştır.
Performans ücreti tahsilatının yapıldığı yılın son değerleme gününden fon çıkış tarihine kadarki dönemde (31/12/2022 - 15/04/2023 arası) fonun getirisi %10,0 (fon pay değeri: 118,8 TL),
Eşik Değer getirisi ise %5,0 olarak gerçekleşmiştir.
Cevap:
15/04/2023 tarihinde gerçekleşen çıkış işleminden önce performans hesaplama dönemi sonu olan 31/12/2022 de aşağıdaki hesaplama yapılarak yatırımcıdan performans ücreti alınmıştır.
Fon alım tarihinde Yüksek İz değer fon fiyatı olan 100 TL?dir. Performans değerleme tarihindeki fon fiyatı, Yüksek İz değerini aştığı ve nispi getiri pozitif olduğu için Performans Ücreti tahsil edilmiştir.
Nispi Getiri Oranı : %8-%2=%6
Pay başına Performans Oranı : (%8 ? %2 ) x %30 = %1,8
Performans Ücreti: 100 TL x 100.000 pay x %1,8 = 180.000 TL olarak müşterinin TL cari hesabından kesilmiştir.
15/04/2023 tarihine gelindiğinde, bir önceki dönemin son değerleme günü olan 31/12/2022 tarihinde performans ücreti alındığı için bir sonraki Dönem için Yüksek İz değer bir önceki dönem performans ücretine esas pay fiyatı olan 108 TL olmuştur.
Yatırımcının Fon?dan çıkış yaptığı 15 Nisan 2023 tarihinde Fon fiyatı, Yüksek İz değerini aştığı ve nispi getiri pozitif olduğu için Performans Ücreti tahsil edilmiştir.
Nispi Getiri Oranı : %10-%5=%5
Performans Ücreti, (%10 ? %5) x %30 x 100.000 x 108 TL = 162.000 TL olmuştur.